Portret: Zeilmaker Ernst Yntema
EEN TENT IN LIJN
VAN HET SCHIP
Extra leefruimte aan boord beschut kunnen benutten. Dat is de functie van de kuiptent of kap. Natuurlijk, je kunt ook zonder. Heerlijk om met de wind door de haren de elementen te trotseren. Maar wie tijdens een vakantie grillig zomerweer treft, weet zo’n kuip- of achterdekoverkapping op waarde te schatten. Hij zorgt voor meer comfort aan boord en ook in het voor- en naseizoen is extra beschutting wel zo prettig. Motorboot legde aan bij zeilmaker Ernst Yntema voor een goed gesprek over het fenomeen tent.
LAURENS VAN ZIJP
“Zónder kuiptent zijn boten dikwijls mooier”, zegt Ernst Yntema (1979) stellig. Het is een nogal boude opmerking voor iemand die zeilmaker van z’n vak is. Ernst poneert deze stelling echter niet zonder reden. “Een tent kan een schip maken of breken”, licht hij toe, “hij moet passen in de lijn van het schip; een naad 5 centimeter naar voren of naar achter zetten, kan het verschil maken.” Waarmee hij maar wil zeggen: zo’n kap aanmeten is handwerk, waarbij een geoefend ‘timmermansoog’ nodig is. Laatst nog had hij een Drentse Kotter onderhanden, met een deur in de verschansing. “De doorgang in de kuiptent hebben we breder gemaakt dan die deur, omdat je er dan veel makkelijker langs kunt. Door de ramen iets te veranderen hebben we de symmetrie weten te bewaren. Daar moet je een beetje kijk op hebben.”
ZEILMAKERSVAK
En kijk op schepen heeft Ernst van huis uit. Op jonge leeftijd was hij al bootjes aan het tekenen en hij voer dikwijls mee op het schip van z’n ouders, beiden fervent watersporter. Bovendien deed hij vakantiewerk bij Zeilmakerij Molenaar in Grou. Zoiets vormt je, al ging Ernst aanvankelijk een heel andere kant op. Hij voltooide een studie Personeel & Organisatie en ging ook in dat vakgebied aan de slag, om er achter te komen dat hij het werken met zijn handen erg miste. Zo rolde hij alsnog in het zeilmakersvak. In 2011 besloot hij voor zichzelf te beginnen en vond onder-dak bij Goos Watersport, in Grou. Ook mooi: zijn vroegere vakantiebaas Molenaar bood hem een samenwerking aan, zodat Ernst zich onder die vlag kon toeleggen op de tentenmakerij.
Dit jaar heeft hij een volgende stap gezet en is de bedrijfs-naam veranderd in Zeilmakerij Yntema. De accommodatie is inmiddels gegroeid naar twee loodsen, waar vijf mensen werken. Op de klantenlijst prijken gerenommeerde merken als Holterman, Drentse Kotter en De Boarnstream.
Voor de laatstgenoemde werf maakte Zeilmakerij Yntema de Canopeasy kuiptent op de Boarncruiser 1250 Elegance, die als een gordijn rond de kuip kan worden dichtgetrok-ken. Een vernuftig systeem dat in een nis opgeborgen zit en zonder stangen en drukkers of tourniquets rond de kuip wordt gespannen.
TARGADAK
“Speciale constructies bedenken en maken is het leukste om te doen”, verzekert Ernst. Een recent voorbeeld van die aanpak ligt voor de deur van zijn zeilmakerij. Het is een Risor 27 die een nieuwe kuiptent heeft gekregen. Een ruime instap was daarbij de nadrukkelijke wens van de eigenaar. Daarvoor bedacht Ernst een ‘targadak’, vergelijkbaar met wat ook wel op sportauto’s wordt toegepast. De zijflappen lopen hoog door in het dak en kunnen geheel worden losgeritst. Alleen het middendeel van het kuipdak blijft zitten. In de tent zijn allerlei details te zien die Zeilmakerij Yntema aanbrengt om zo’n kap helemaal ‘af’ te maken. Zoals gevormde ventilatieopeningen met gaas. Ritsen gestikt op dubbel doek, voor extra stevigheid. Bovendien zijn die ritsen afgeschermd tegen de zon en contact met de opvarenden. Dat komt de levensduur ten goede. Wat overigens niet te zien is, zijn de loshangende bandjes om opgerolde delen vast te zetten. Ze zijn er wel, maar zitten keurig opgeborgen in een apart zakje. Het oogt net iets chiquer. Ernst: “Voordat we een order uitwerken, willen we eerst van alles weten over het gebruik van het schip. Wordt er veel gekookt aan boord, wordt er vaak overnacht, ligt het schip meestal in de haven of vaart het frequent? Al die factoren hebben invloed op de uitvoering van de kap; zijn er extra ritsen nodig, of kunnen die juist weggelaten worden? Ook willen we weten wat het vaargebied is. Vaart men veel op zout water, dan houden wij daar rekening mee.”
DOEKSOORTEN
De klant heeft tegenwoordig de keuze uit een omvangrijke hoeveelheid materialen. Aangeduid met de verzamelnaam ‘canvas’. Het is echter allang niet meer de stugge katoenstof die veel in het leger werd gebruikt en door dienstplichtigen eindeloos waterdicht moest worden gemaakt met het taaie ‘blenco’, dik legergroen schoensmeer. Nee, de hedendaagse doeksoorten bestaan uit kunststof materialen die in allerlei gradaties van weefseldiktes en samen-stellingen verkrijgbaar zijn. De basis is nog wel hetzelfde: weefsel met ketting en inslag, dat vervolgens is geïmpregneerd. Elke doeksoort heeft een eigen uitstraling en karakter. Zo is Swela Plus een honderd procent polyester doek. Sunbrella is acryldoek, met een andere rek en een wat klassieker uiterlijk. Niecryl is ook een acryldoek dat zich goed laat vormen en een mooie rek heeft. Nietex is de geplastificeerde variant daarvan. Wie niet genoeg heeft aan de basisdoeken, kan duurdere varianten kiezen. Zoals Duo-doek dat een acryl buitenlaag en een geplastificeerde binnenkant heeft. Het is zwaarder en dikker doek met andere rek- en strekeigenschappen, veelal verkrijgbaar in twee kleuren, bijvoorbeeld een blauwe buitenkant en een lichtgrijze binnenkant. Dat geeft een luxe uitstraling. Genoemde merknamen zijn slechts een greep. Overigens is Ernst altijd op zoek naar nieuwe materialen. Bij wijze van experiment koos hij voor zijn eigen boot voor Batyline Eden. Ernst: “Dat is doek dat voor buitenkussens wordt gebruikt, volledig kunststof en waterdicht. Het oogt wat grover geweven en laat heel mooi licht door.”
HANDWERK
Het opmeten van een nieuwe kap is uiterst secuur hand-werk. Ernst: “Met behulp van rekvrije spanlijntjes en het frame maken we een mal. We volgen de lijnen van het schip om de kuiptent perfect te laten passen in het geheel. Ik bekijk de situatie vaak van een afstand om de vorm van de kap te beoordelen. Soms geeft een paar centimeter minder hoogte een mooier silhouet. De kuiptent moet geen doos worden.” Ernst gaat ver in deze opvatting; zelfs zover dat hij een keer een klant met een prachtige klassieker afraadde om er een kuiptent op te zetten, omdat die te veel afbreuk zou doen aan het schip. “Koop in plaats daarvan een goede zeiljas”, adviseerde de zeilmaker de verbouwereerde booteigenaar, die naderhand zoveel eerlijkheid zeer waardeerde.
Als alle maten vaststaan, maakt Ernst in folie een model op ware grootte aan boord. Op de folie worden ook de ramen ingetekend en desgewenst in vorm of plaats aangepast. Ernst: “Het liefst maken we dat model terwijl de eigenaar erbij is. En anders sturen we foto’s waarop stap voor stap de voortgang te zien is.” Zodra het model klaar is, wordt het naar de zeilmakerij gebracht.
Ernst: “De ronde vormen brengen we over op platte patronen, die vervolgens weer in elkaar worden gezet tot ronde vormen. De ramen, ritsen en verstevigingen worden aangebracht.” Ten slotte wordt de kuiptent aan boord geplaatst, van voren naar achteren werkend. Altijd weer een spannend moment, maar steevast blijkt de constructie strak te passen. “Onze tenten klapperen niet”, zegt Ernst zelfverzekerd.
ONDERHOUD
Een goede tent kan jaren meegaan, mits goed onderhouden. UV-licht is de grootste factor voor slijtage en stiksels en ritsen zullen daar als eerste onder lijden. Ernst: “Als je een beschadiging in het stiksel ontdekt, laat dan niet alleen die plek herstellen, maar de hele naad.”
Schimmel is een andere boosdoener die het doek kan aantasten. Dan zit ‘het weer’ in het doek en dat is er alleen uit te krijgen na grondige reiniging. “En reinig dan niet alleen het doek, maar maak de hele kuip en ook het frame schoon”, zegt Ernst, “want ook daar zal schimmel zitten.” Ventileren is een eerste maatregel om schimmel te voorkomen. Verder weet Ernst nog een simpele truc: “Zet een bakje met dikke bleek, verdund met water, in de kuip. Door de verdamping zal schimmel wegblijven.” Ook waarschuwt hij voor het gebruik van de dikwijls gepropageerde groene zeep: “Dat laat een dun filmlaagje achter dat een voedingsbodem is voor schimmel. Zeker in een omgeving die vochtig is en snel warm wordt zodra de zon erop schijnt.”
Het schoonmaken van tentdoek vraagt geduld en beleid. Verwoed boenen met een harde borstel is slecht voor de impregneerlaag en een hogedrukspuit is om die reden helemaal uit den boze. Geduld is letterlijk een schone zaak. “Laat meeuwenpoep gewoon opdrogen”, raadt Ernst aan, “daarna kun je het wegborstelen. En anders spoelt het wel weg met een regenbui.” Regulier onderhoud van de kuiptent bestaat uit het geregeld schoonvegen met een zachte borstel en eventueel spoelen met zoetwater. Er zijn allerlei schoonmaakmiddelen voor tentdoek te koop en er zijn ook bedrijven die kuiptenten professioneel kunnen reinigen. Dat kan de moeite waard zijn, want wat voor het schip zelf geldt, geldt ook voor de kuiptent: goed onderhoud komt de levensduur ten goede.
