Zuiver water
Stand van zaken vuilwaterzuivering
Met het lozingsverbod van vuil water op het oppervlaktewater en de verzegelichtplicht van de vuilwatertank met ingang van 2026 op komst, zitten veel booteigenaren met hun handen in het haar. Inmiddels zijn er voor de pleziervaart alternatieven in ontwikkeling voor de pleziervaart om het zwarte water gezuiverd te lozen. Motorboot volgt in het zwartwaterdossier de ontwikkelingen.
Door Jolanda Teering
Precies een jaar geleden gaven wij een update over het lozingsverbod van zwart water, de op handen zijn verzegelingsplicht en nieuwe producten die hierop inspelen. We schetsten toen de hoopvolle ontwikkelingen in de markt, maar ook de hobbels die nog moesten worden genomen. Er is in het afgelopen jaar veel gebeurd.
Wat niet uitvoerig in het nieuws is geweest, maar wel goed is om te weten is dat op 4 november 2022 minister Mark Harbers (Infrastructuur & Waterstaat) de Tweede Kamer heeft laten weten dat de verzegelingsplicht niet eerder dan op 1 januari 2026 in werking zal treden. Dit geeft het ministerie voldoende tijd, zo schrijft de minister aan de Tweede Kamer, om de uitvoering en administratie van de verzegelingsplicht voor te bereiden. Bovendien moet het de watersportbranche en eigenaren van pleziervaartuigen de tijd geven om voorbereidingen te treffen.
Deze informatie bleek niet aan dovenmansoren gericht. Pleziervaarders en de watersportbranche hebben het afgelopen jaar al volop stappen gemaakt. Het liep bijvoorbeeld storm bij de stand van Ecosave tijdens de laatste edities van Boot Holland en Hiswa te Water. Veel booteigenaren lieten zich informeren over de aanschaf en installatie van een droogtoilet. In het artikel ‘Even wennen’ op pagina 43 kunt u meelezen hoe Bret de Boer, lid van het Motorboot lezerspanel, zelf een Ecosave droogtoilet liet inbouwen en wat zijn eerste ervaringen zijn.
Verschillende booteigenaren oriënteerden zich ook op handzame vuilwaterzuiveringsinstallaties om aan boord te installeren. De redactie van Motorboot ontving verschillende e-mails waarin we lazen over de zoektocht naar dergelijke installaties die geschikt zijn voor de Nederlandse markt. Op de diverse watersportbeurzen bleek hier geen informatie over beschikbaar. Toch zijn op de achtergrond allerlei ontwikkelingen gaande.
Certificering
In Nederland is het toegestaan om gezuiverd zwart water te lozen in het oppervlaktewater. Voordat een zuiveringsinstallatie op de Nederlandse markt kan verschijnen, moet het worden gekeurd volgens de geldende Nederlandse regelgeving. Tot de Omgevingswet van kracht wordt, geldt de Regeling lozen buiten inrichtingen (Rlbi). Hierin zijn bepalingen opgenomen over het certificeringsproces en de microbiologische normen (met betrekking tot de zogenaamde ‘poepbacteriën’ in het water) waaraan de systemen moeten voldoen. De regelgeving in Nederland wijkt af van ons omringende landen. Ontwikkelaars kunnen hun specifiek voor Nederland bedoelde producten dus niet elders laten testen. Het is daarom heel belangrijk dat het certificeringsproces optimaal werkt om daadwerkelijk tot productontwikkeling te komen voor onze relatief kleine markt.
Het certificeringsproces was echter nog niet goed ingericht. Zo bleken aangewezen keuringsinstanties niet zonder meer uitgerust om vuilwaterinstallaties te testen volgens de geldende normen en was de analysemethode niet uitvoerbaar. Hierdoor dreigde de toch al kostbare productontwikkeling te stokken. In het afgelopen jaar hebben enkele initiatiefnemers, waaronder Fluss en Nautic Waterloo, druk uitgeoefend op het Ministerie om de certificeringsprocedure aan te passen en uitvoerbaar te maken. Deze inzet heeft geleid tot de aanpassing afgelopen zomer van de ministeriële regeling waarin bepalingen zijn opgenomen voor het testen op de poepbacteriën Escherichia coli (E.coli) en Intestinale enterokokken. Het ziet ernaar uit dat nog voor het einde van dit jaar de eerste installaties gecertificeerd kunnen worden.
Fluss
Inmiddels bijna twee jaar geleden startte Lucas Veel zijn masteronderzoek naar een werkende kleinschalige zuiveringsmethode aan de TU Delft. In het lab testte hij de zuivering van vuilwater in twee stappen, waarvan de eerste stap het verwijderen van de vaste stof uit het toiletwater is en de tweede stap het doden van bacteriën. Dat leidde zelfs tot te schoon water in de zin dat de huidige wetgeving voor de pleziervaart alleen vereist dat de schadelijke bacteriën uit het zwarte water worden gehaald. De zogenaamde ‘nutriënten’ (voedingsstoffen) mogen erin blijven zitten. Het zuiveringsproces kon dus eenvoudiger.
Begin 2022 heeft Lucas Veel samen met Gert Nützel en Ignis Trollmann het bedrijf Fluss opgericht en is een vervolg gegeven aan de doorontwikkeling van de FlussGuard: een compact en betaalbaar zwartwaterzuiveringssyteem voor de recreatievaart. Het systeem is niet groter dan 20 x 15 x 35 cm en kan worden geïntegreerd in het bestaande afvoersysteem van het toilet aan boord. FlussGuard werkt volledig automatisch. Gebruikers hoeven niet handmatig stoffen toe te voegen, onderdelen te vervangen of residu te verwijderen. In het afgelopen jaar zijn prototypes van de installatie getest aan boord van een schip en in een laboratorium, met positief resultaat. Naar verwachting kan het systeem eind 2023 worden goedgekeurd voor de Nederlandse markt. Geïnteresseerden kunnen zich al inschrijven voor de verkoop en de nieuwsbrief om op de hoogte te blijven van de laatste ontwikkelingen en kortingsacties.
Het Fluss-team tijdens een van de experimenten in de ontwikkeling van FlussGuard.
Nautic Waterloo
Al voor corona bundelden Marco de Graaff, Doekle Yntema en Albert Bosma hun biologische, technische en financiële expertise om een manier te vinden om toiletwater te lozen, zonder schadelijke bacteriën aan de oppervlakte te brengen. Ze startten het bedrijf Nautic Waterloo, als spin-off van Wetsus (onderzoekscentrum voor duurzame watertechnologieën in Leeuwarden), en ontwikkelden een eenvoudig en ‘fool proof’ vuilwaterzuiveringssysteem. Of zoals ze zelf zeggen: “Je wilt geen problemen met zo’n systeem. Het moet zo eenvoudig mogelijk werken en gewoon doen waarvoor het gemaakt is.” Het water wordt gezuiverd door thermische desinfectie waarbij zoveel mogelijk gebruik wordt gemaakt van de restwarmte van de hoofdmotor. Dat maakt het systeem ook heel duurzaam. Het systeem kan ook op stroom draaien. De unit van 30 x 30 cm wordt in de basis achter de vuilwatertank geplaatst. Het vuile water wordt steeds in hoeveelheden van 30 liter gezuiverd en geloosd, waarbij het zuiveren een half uur tot een uur aan tijd in beslag neemt. Er is een optie om het systeem direct aan het toilet te koppelen, zodat er geen vuilwatertank nodig is.
Nautic Waterloo is inmiddels getest, zowel in de praktijk in samenwerking met De Hoek Watersport in Langweer als in het laboratorium. Daar is vastgesteld dat het systeem voldoet aan de Nederlandse regelgeving. Doekle: “Het wachten is nu op de definitieve ambtelijke goedkeuring om de certificering in gang te kunnen zetten.” Naar verwachting is het systeem eind 2023 goedgekeurd voor de Nederlandse markt. De prijs zal dan rond de € 4.000 komen te liggen. Geïnteresseerden kunnen zich via de website van Nautic Waterloo al vrijblijvend inschrijven voor de verkoop. In de tussentijd gaan de initiatiefnemers verder met het doorontwikkelen van de installatie om de werking ervan nog eenvoudiger te maken, met zo min mogelijk onderdelen en een zo schoon mogelijk residu.
Het team van Nautic Waterloo met hun unit van 30 x 30 cm.
Zuiver van boord
Niet direct voor de kleine pleziervaart maar wel een initiatief om in de gaten te houden is het project Zuiver van Boord dat begin dit jaar een subsidie ontving vanuit het Waddenfonds. In dit project werken de drie bedrijven Konkaav (watertechnologie), BDS (maritieme dienstverlening) en NOAH Water Solutions samen aan de ontwikkeling van een vuilwaterzuiveringsinstallatie aan boord van de chartervloot op de Waddenzee. Het modulaire systeem maakt gebruik van electro-chemische reactie’s om de vaste en vloeibare delen te scheiden, waardoor het water gereinigd wordt. Het gereinigde water kan worden hergebruikt of geloosd, het slib dat resteert wordt opgevangen.
Een van de uitdagingen is de installatie zo te maken dat deze onder alle zware omstandigheden op de Waddenzee blijft werken. De installatie mag in eerste instantie circa 80 cm hoog worden. Roemer Goossensen (Konkaav): “Het systeem is allereerst bedoeld voor de chartervloot en moet voldoen aan de EU normen voor de binnenwateren en dus watervervuiling voorkomen. We zijn nu gestart met testen van het prototype en verwachten twee tot drie jaar nodig te hebben om de installatie doorontwikkeld, getest en gekeurd te hebben. Desinfectie volgens de Nederlandse Zwemwaterrichtlijn en het ontwikkelen van een nog kleiner en betaalbaar systeem voor de pleziervaart heeft nu nog niet onze prioriteit, maar wel onze aandacht voor de langere termijn.” De website van het project ‘Zuiver van boord’ is nog in ontwikkeling.
Volgens de norm
Ignis Trollmann van Fluss licht de normen van de overheid bij het lozen van zwart water door de pleziervaart toe: “De reden dat enkel zuivering van poepbacteriën wordt vereist en dat het niet nodig is om de vaste stof met de nutriënten stikstof en fosfaat eruit te halen heeft een rationele onderbouwing door de overheid. In het verleden zijn onderzoeken verricht om meer duidelijkheid te verkrijgen in de verontreiniging door de pleziervaart ten gevolge van zwartwaterlozingen. Hieruit blijkt dat op landelijke schaal de bijdrage vanuit de recreatievaart aan de nutriënten vervuiling slechts in de orde van 1 procent ligt. Veruit de grootste vervuiler qua nutriënten is de landbouw. De recreatievaart heeft wel een grote impact op de poepbacterie vervuiling. Op specifieke pleziervaartlocaties meette het Waterschap Friesland poepbacterieoverschrijdingen van meer dan tien keer de norm voor schoon en veilig water in de aanwezigheid van pleziervaart. Er werd een afname tot onder de norm gemeten zodra de pleziervaart hier weer verdween.”
Mogelijk interessante artikelen
Meer berichten in deze rubriek
