Hoe verhelp ik roerdruk naar stuurboord tijdens het rechtuitvaren?

Ik heb een nieuw roer onder mijn schip laten zetten door een werf, nadat ik er voorheen een plaatroer onder had zitten. Ik heb een symmetrisch druppelvormig roer gemaakt van 60 x 50 (hoogte x breedte) met een kleine schep voor de as (ongeveer 8 centimeter). Het roer heeft ook eindplaten. Met het plaatroer was er bijna geen sprake van roerdruk tijdens het rechtuit varen, maar met het nieuwe roer is er een behoorlijke druk naar stuurboord, die groter wordt als je meer gas geeft. Nu was het me opgevallen dat het roer niet perfect recht onder het schip is gelast. De hennegatskoker komt wel midscheeps het schip binnen, maar staat ietwat scheef. De afwijking is ongeveer 2 centimeter naar bakboord, van achteren gezien bovenaan de 35 centimeter lange as. Kan dit de oorzaak zijn van de roerdruk? De werf die het roer heeft ingelast zegt van niet. Vaar volgens mij kan dit echter wel degelijk, omdat het schroefwater niet aan beide kanten gelijk langs het roerblad loopt. Ik denk niet dat de schep te groot is, want hij klapt niet om naar de andere kant als ik roer naar bakboord geef. De afwijking is alleen naar stuurboord.

Antwoord
Het roer heeft, zo te zien op de door u gestuurde foto´s, wel een goede vorm. Het NACA-profiel 0015 (de ideale vorm voor roeren volgens de geleerden) wordt benaderd. Het balansgedeelte van het roer (dat is het gedeelte van het roer dat vóór de roerkoning zit) is zeker niet te groot. Ook de eindplaten boven en onder het roer zijn prima, ze geleiden het water en zullen de stuureigenschappen bij het manoeuvreren verbeteren. Tijdens het varen moet u het stuurwiel naar stuurboord houden, anders zou het schip een bocht naar bakboord maken. De hennegatskoker zit midscheeps en als ik het goed begrijp meet u de afwijking aan de binnenzijde van het schip op het einde van de roerkoning. Het is dan niet onwaarschijnlijk dat het taatslager (dat is het lager van de roerkoning dat helemaal onder zit) in de hak buiten het midden van het schip zit. Het roer kan dan niet loodrecht worden gemonteerd. De hak is als het ware een verlenging aan de onderzijde van de kiel. In deze verlenging wordt het onderste lager van de roerkoning geplaatst, zodat het roer steun krijgt. Doordat de stroming van het water aan weerszijden van het roer nu ongelijk is, ontstaat drukverschil. Dat levert, zoals uzelf ook al vermoedt, een resultante van krachten op die niet evenwijdig aan de hartlijn van het schip zal zijn. Of anders uitgedrukt: doordat het roer scheef is gemonteerd blijft er – als je de krachten die op het roer komen bij elkaar zou optellen – een kracht over, die dwars op het schip staat . En dat heeft de door u omschreven gevolgen. De roerdruk zal evenredig toenemen naarmate u meer vermogen geeft. Er zijn nog wel enkele andere oorzaken op te noemen, die door de roerwijziging versterkt kunnen optreden. Ik denk dat het wieleffect van de stuwschroef daarvan wel de belangrijkste is. Ook al zou u het roer loodrecht in het schip plaatsen, dan nóg is niet met zekerheid te zeggen dat het probleem geheel verholpen zal zijn. Als oplossing voor het probleem zou u een kleine (liefst in het water verstelbare) compensator kunnen monteren, aan de bakboord achterzijde bovenaan op het roer. Die kunt uzelf maken of laten maken. Op die manier kan de ongelijke kracht op het roer worden vereffend. De bedoeling van zo´n verstelbare roercompensator (zie bijgaande tekening) is dat je hem proefondervindelijk (dus tijdens het varen) iets bij kunt stellen. Je moet dan wel in het water in en het is een beetje emmeren. Het voordeel is echter dat het schip niet iedere keer op het droge hoeft te worden gezet tot de juiste instelling is gevonden.

Frits Coers, Technisch medewerker Motorboot

Mogelijk interessante artikelen