Marifoon of smartphone?: Is bellen het nieuwe oproepen?

Op meerdere trajecten op het Nederlandse binnenwater staat het gebruik van de marifoon door pleziervaart voor het oproepen van sluizen en bruggen onder druk. Daarbij rijst de vraag: ‘Is bellen het nieuwe oproepen?’ Een ongewenste ontwikkeling, vindt onder meer ‘Varen doe je Samen!’, waarin diverse vaarwegbeheerders samenwerken voor de veiligheid op het water. “De marifoon is en blijft hét communicatiemiddel op het water”, luidt het motto.

Door Yvonne Zwaan

Marifoon of smartphone — 1 In situaties als deze is uitluisteren en antwoorden per marifoon een uitkomst!

Spreken is zilver, zwijgen is goud: een waarheid als een koe, maar niet als het om communicatie op het water gaat. Wie een oproep via de marifoon doet, verwacht een reactie. Sterker nog: wie per marifoon wordt opgeroepen is verplicht te antwoorden! Blijft iedere vorm van reactie uit, dan komt de twijfel aan de kant van de zender: Is er iets aan de hand met mijn marifoon? Heb ik iets verkeerd gedaan? Een oproep onder onze lezers bevestigde ons vermoeden dat motorbootvaarders met regelmaat dergelijke radiostilte ervaren.

2 Bij een drukbezochte sluis is goede communicatie tussen de scheepvaart en sluismeester een must.

Uit de vele reacties bleek zelfs dat motorbootvaarders op sommige trajecten op het binnenwater worden verwezen naar de meldknop of een speciaal telefoonnummer voor bediening van een brug of sluis, terwijl op de wal een bord staat met een VHF-kanaal. “Heb ik die marifoon dan voor niets?”, luidt de terechte vraag van diverse e-mailschrijvers. Lezers hebben dergelijke situaties ervaren in Noord-Holland, op de Vecht en in Flevoland, maar ook in de gemeenten Amsterdam en Groningen.

ROOD-GROEN

Wat lezers ook regelmatig meemaken, is dat er in eerste instantie geen reactie volgt op een oproep voor bediening, maar dat na lang wachten soms ineens de lichten op rood-groen springen als blijk dat het verzoek is gehoord. “Natuurlijk snappen wij ook dat het op drukke punten enige tijd kan duren alvorens er gedraaid wordt, maar geef dan tenminste informatie terug aan de toervaarders en zorg voor een eventuele (tijdelijke) aanlegplaats voor de brug”, aldus dhr. Engelen.

Jos Neven vindt het een kwestie van fatsoen om te reageren op een oproep via de marifoon. Hij ergert zich aan de toename van het aantal gevallen waarbij een reactie van de brugwachter of sluismeester uitblijft. “Mooi voorbeeld is de brug bij Oude Wetering in de ringvaart”, zo schrijft hij. “Bij navraag aan de brugwachter door zijn open raam waarom hij geen reactie geeft via de marifoon antwoordt hij: ‘Ik heb u toch gezien…’ en zo zijn er nog vele voorbeelden.”

Esther Zwetsloot-Gouwerok beschrijft een vervelend voorval bij sluis St. Andries afgelopen seizoen, toen ze vanaf de Waal via het kanaal van St. Andries naar de Maas wilden gaan. “Aangekomen bij de sluis stonden de lichten op enkel rood en was er verder niemand. Wij voeren op naar de sluis zodat we zichtbaar waren en riepen de sluismeester op. ‘Sluis van St. Andries, hier motorjacht de Juul komende vanaf de Waal.’ Totale radiostilte gedurende tien minuten volgt.

Aangemeerd aan de wachtsteiger voor de pleziervaart en nog maar eens opgeroepen. Nu reageert de sluiswachter wel, maar duidelijk geïrriteerd dat ze bezig waren met het schutten van een vrachtschip vanaf de andere kant. ‘Oh, pardon, dank u wel, wij wachten.’ Nou, ze hebben ons in ieder geval gezien! Nadat het vrachtschip de sluis had verlaten bleef de sluis openstaan met de seinen op rood. Wat te doen? We gaan niet door rood varen, maar wat zou er aan de hand zijn? Wachten we op een ander schip vanaf de Waal? Is de sluiswachter druk met de andere sluis in Lith? Gezien de toon van de reactie na de laatste keer oproepen willen we het niet nogmaals proberen… Een kwartier van onzekerheid volgt. We durven geen koffie te gaan zetten want misschien missen we dan het groene sein. We blijven aan dek in de stromende regen en wachten gelaten af… En dan springen de lichten ineens op groen en zonder ook maar enig verder contact schutten we.

Het maakt ons onzeker. Deden we iets niet goed? Zijn we tot overlast? De sluis van St. Andries is een grote sluis gericht op beroepsvaart, maar niet verboden voor jachten. Is de sluiswachter die bij Lith zit zo druk dat hij geen tijd heeft om ons antwoord te geven? Of is het zo dat jachten bijzaak zijn en hoeven die verder niet geïnformeerd/geïnstrueerd te worden? Gelukkig gaat de communicatie ook heel vaak wel prima bij grote sluizen, maar reacties als deze maken dat we de marifoon het liefst zo min mogelijk gebruiken uit angst tot last te zijn in het verkeer met de beroepsvaart. Dat lijkt ons niet in het belang van de veiligheid.”

VAARWEGBEHEERDERS

Het beeld dat uit de diverse ervaringen van motorbootbezitters naar voren komt, is dat beheerders van sluizen en bruggen de pleziervaart – bewust of onbewust – ontmoedigen in het gebruik van de marifoon. Een ongewenste ontwikkeling, want de marifoon is het belangrijkste communicatiemiddel op het water en hoe meer je die als pleziervaarder kunt gebruiken, hoe bekwamer en vertrouwder je er mee wordt. Prima dat er een alternatief is in de vorm van een meldknop of telefoonnummer voor wie geen marifoon aan boord heeft, maar de eerste keuze zou de marifoon moeten zijn.

Na inventarisatie van de berg reacties van onze lezers besluiten we contact op te nemen met ‘Varen doe je Samen!’. Ook hier blijkt men bekend met de problematiek rondom gebrekkige communicatie per marifoon voor onder andere de bediening van bruggen en sluizen. “Het lastige is dat er niet één verantwoordelijke partij is voor de kunstwerken in Nederland”, legt woordvoerder Rowena van der Maat uit. “Sommige vaarwegen en dus ook de daarin aanwezige kunstwerken vallen onder de verantwoordelijkheid van de provincie of het Waterschap, maar ook onder gemeenten en een groot deel van de hoofdvaarwegen onder Rijkswaterstaat. Het signaal is echter bij al deze partijen binnengekomen en onderwerp van gesprek. Wat ons betreft is en blijft de marifoon namelijk hét communicatiemiddel op het water, zeker voor de veiligheid. In geval van nood bereik je direct schepen in de buurt die snel ter plaatse kunnen zijn. Het gebruik ervan zou dan ook juist moeten worden gestimuleerd in plaats van ontmoedigd. Dat is in het belang van de veiligheid van iedereen op het water: pleziervaart én beroepsvaart.”

Een andere belangrijke partij met betrekking tot dit onderwerp is Agentschap Telecom. Deze dienst, die onder het Ministerie van Economische zaken en Klimaat valt, is verantwoordelijk voor de beschikbaarheid en betrouwbaarheid van communicatienetwerken, waaronder die voor de radioapparatuur op het water. Ook het Agentschap maakt sinds kort deel uit van het samenwerkingsverband Varen doe je Samen! Naar aanleiding van de reacties van lezers over de (radio)communicatie tussen pleziervaarders en sluismeesters en brugwachters hebben wij een aantal vragen voorgelegd aan de vaarwegbeheerders en Agentschap Telecom. In een latere uitgave van Motorboot besteden we in een vervolgartikel over dit onderwerp aandacht aan de antwoorden van deze partijen.

VRIENDELIJKHEID

Ondertussen adviseert Rowena vooral de marifoon te blijven gebruiken. Aan wie onzeker is over zijn of haar eigen gebruik van de marifoon adviseert ze de brochure ‘Communicatie op het water’ eens goed door te nemen. Dit is een uitgave van ‘Varen doe je Samen!’ en is – naast heel veel andere nuttige informatie over veilig varen – te vinden op varendoejesamen.nl. “En laten we ondertussen ook niet vergeten dat het in de meeste gevallen wél goed gaat!”, benadrukt ze terecht.

Motorbootlezer Daan Wouwenaar zet de kwestie wat dat betreft in goed perspectief: “We hebben in ons land heel veel goede en vriendelijke brug- en sluiswachters. Die wil ik graag bedanken voor hun perfecte inzet. De enkeling die de recreatieschippers beschouwt – en behandelt – als een noodzakelijk kwaad kunnen nog wel een opfriscursusje klantvriendelijkheid gebruiken. Dat geldt overigens ook voor sommige recreatieschippers die bij de omgangsvormen met brug- en sluispersoneel steken laten vallen!” Daar sluiten wij ons graag bij aan. Met een gezonde portie geduld en vriendelijkheid kom je verder!