Klussen aan boord I Deel 11 | Techniek

Home » Klussen aan boord I Deel 11

Gepubliceerd op 21 februari 2020

Klussen aan boord I Deel 11: Veiligheid boven alles

Voor de bouw van de kombuis stonden we voor de keuze: wordt het elektrisch koken of op gas? Uiteindelijk verkozen we een gaskomfoor boven een elektrische kookplaat, omdat we anders ons boordnet zouden moeten uitbreiden met een zwaar (en kostbaar) aggregaat. Consequentie was wel dat er een gasinstallatie moest worden aangelegd: een klus waar zorgvuldigheid bij is geboden.

Door Bert Majoor

In de vorige aflevering beschreef ik al de open indeling van de Rhythm, waardoor we een fraaie rondzit hebben kunnen plaatsen en ruimte hadden voor een grote kombuis. Onze kombuis bestaat uit twee aanrechtdelen. In het stuurboord gedeelte – waar de gootsteenbak en het gaskomfoor zijn ondergebracht – zit een inbouwkoelkast. In het bakboord gedeelte bevinden zich de pannenlades en kastjes. Daarbij heb ik de maat van het middelste kastje zo gemaakt, dat hier in de toekomst altijd nog een tweede koelkast of vriezer kan worden geplaatst.

Zeker de moeite waard om te vermelden is de afzuiging van de kombuis, waar ik tijdens een beurs tegenaan liep. Dit is een stevige (24 of 12 volt) ventilator in een mooi stukje roestvast staal met een speciaal bijbehorend rooster, voorzien van een driestanden schakelaar voor de binnenzijde. Na een paar jaar gebruikerservaring kan ik zeggen dat deze afzuiging heel wat kook- en bakdampen afvoert. Inmiddels heb ik de ventilator twee keer voor reiniging los gehaald en er kwam behoorlijk wat vuil en vet vanaf. Je gaat je dan toch afvragen waarom er zoveel jachten rondvaren zonder afzuiging.

De kombuis is gelijktijdig met de rondzit opgebouwd. Daarbij zijn de kombuisdelen aan de rondzit vastgezet. Op deze foto zijn ook de (hoge druk) slangen voor warm en koud water, de afvoer met kogelkraan, een 12 volts draad voor de gasdetector en de koperen gasleiding met afsluiter te zien.

Koper

Aangezien onze keuze was gevallen op een gaskomfoor, moesten er gas-leidingen worden gelegd. Dit vergt de nodige aandacht, om het risico op lekkage zo veel mogelijk te kunnen uitsluiten. De gasinstallatie begint in de gasbun, aan de achterzijde van de boot. Deze ruimte herbergt de gasfles en is voorzien van een pijpje in de bodem. Gas (propaan) is zwaarder dan lucht, dus mocht het ontsnappen dan verzamelt het zich onderin en verdwijnt het via het pijpje naar buiten. Vanuit de gasbun heb ik een messing doorvoer met afdichtringen naar de binnenzijde van het casco gemaakt. Daar heb ik vervolgens een knelfitting voor een 8 mm pijp op gezet. Als extra zekerheid tegen lekkage heb ik fittinglijm tussen schroefdraad en wartel aan-gebracht. Van hier heb ik een ononderbroken koperen leiding naar het gaskomfoor in de kombuis gelegd. De leiding is voorzien van ruime bochten en volgt zoveel mogelijk de vloerspanten. Op een aantal plaatsen heb ik de pijp met tyribs aan de onderzijde van de spanten vastgezet, met stukjes slang tussen spant en leiding om trillingen te beperken. Het uiteinde van de gasleiding zit in het kastje onder de ingebouwde kookplaat en is voorzien van een afsluiter. Ook hier is de aansluiting met het gasstel uitgevoerd met koperen leiding, knelfittingen en lijm. Het gaskomfoor zelf is thermisch beveiligd en als extra zekerheid heb ik een gasdetector geplaatst. Boven-dien zijn alle gasleidingen afgeperst.

Aanrechtblad

Na het installeren van elektra, gas en water in de kombuis kon het aanrechtblad worden geplaatst. Hiervoor heb ik 32 mm dik multiplex gebruikt, omdat ik dit nog over had. De platen heb ik eerst op maat gezaagd en vervolgens van gaten voorzien voor de inbouw van het gaskomfoor en de gootsteenbak. Daarna moest het hout worden gefineerd. Het zoeken naar het juiste materiaal hiervoor kostte de nodige inspanning. Uiteindelijk ben ik uitgekomen bij de firma Pooters in Amersfoort. Zij persen onder warmte (high pressure laminate) HPL platen – in mijn geval formica, een merknaam van HPL – op multiplex of MDF. Het bedrijf levert eigenlijk niet aan particulieren, maar aan houtgroothandels en watersportwinkels. Men was echter bereid mij bij wijze van uitzondering te helpen.

Teaklook vloer

Via een lange omweg kwam ik er achter dat Pooters nog veel meer moois te bieden had. Tijdens Boot Holland had ik bij een jachtbouwer/verhuurder heel fraaie kunststof teaklook vloerplaten gezien. De jachtverhuurder was bijzonder enthousiast over het materiaal: het is bikkelhard, onderhoudsvrij en eenvoudig te reinigen. Toen ik vertelde dat ik zelf-bouwer was en graag het adres wilde van de leverancier bleef het stil. Eenmaal thuis ben ik er op internet naar gaan zoeken en heb heel veel gebeld, maar zonder resultaat. Noodgedwongen heb ik nogmaals de verhuurder gebeld en vriendelijk gevraagd het adres alsnog prijs te geven, maar men bleef weigeren. Voor het selecteren van het aanrechtfineer kreeg ik van Pooters verschillende staalboeken aangereikt. Tot mijn vreugde zat in het staalboek van formica de lang gezochte vloerplaat. En in datzelfde boek zelfs de HPL wandplaat (2 soorten), die veelvuldig in douches en toiletruimtes wordt toegepast. De fabrikant stelde voor dat ik de gezaagde aanrechtbladen zou brengen. Zij zouden het formica er dan onder hogedruk op persen. Het vloer- en wandfineer heb ik los meegenomen en zelf verlijmd, aangezien ik de vloer al had geplaatst.

Naschrift:

Voorafgaand aan het schrijven van een aflevering, bekijk ik de foto’s die ik ten tijde van de betreffende klus heb gemaakt. Op die manier komen bij mij alle details weer boven van hoe ik het destijds heb aangepakt en op welke problemen ik stuitte. In de aflevering ‘Veiligheid boven alles’ vond ik het belangrijk om over te brengen dat de gasleiding een ononderbroken koperen pijp dient te zijn. Zonder (onzichtbare) vertakkingen onder de vloer, maar met ruime bochten die krimp en uitzetting toelaten. Daarnaast wilde ik de noodzaak benadrukken van een goede afsluiting tussen gasbun en casco en dat ik derhalve voor de zekerheid lijm tussen schroefdraad en knelfitting heb gedaan. Hiermee voorkom je dat er als gevolg van resonanties een koppeling los trilt. Ik had het idee hiermee de belangrijkste zaken behandeld te hebben. De beschrijving over de bevestiging van de leiding aan de spanten van het casco is hierdoor wat beknopt geworden en kan de nodige vraagtekens oproepen. Zo vermeld ik terloops dat de leiding met tyribs aan de spanten is vastgezet. Maar dat is slechts een deel van het verhaal! Hierdoor kan de indruk zijn ontstaan dat de leiding slechts hier en daar met een tyrib aan de spanten hangt. De lezer die mij hierover berichtte, wees mij er terecht op dat de leiding met goedgekeurde beugels met rubberinleg vastgezet dient te worden. Voor wat betreft de installatie op de ‘Rhythm’ zijn deze beugels aan het begin en aan het uiteinde van de leiding gebruikt. Het tussenliggende gedeelte – dat onder de vloer door loopt – rust op een stevige metalen strip, die op zijn beurt weer door gaten in de spanten is vastgelast. Op deze strips zijn ge-beugelde metalen pijpen van de hydraulische besturing bevestigd en daartussen loopt de koperen gas-pijp. Een combinatie van rubber slang (om trillingen te absorberen) en stevige tyribs om de 30 cm houden de leiding op zijn plaats.

Gasafsluiter

Als zelfbouwer heb ik veel op eigen houtje moeten uitdokteren. Hierdoor ben je niet altijd op de hoogte van wat er zoal aan nuttig materiaal verkrijgbaar is. Zo adviseerde een lezer mij na publicatie van de aflevering ‘Veiligheid boven alles’ een elektrische gasafsluiter bij de doorvoer van de gasbun te installeren: ik wist niet eens van het bestaan van zo’n gasklep af! Meneer beschrijft dat hij op zijn schip de schakelaar van de afsluiter bij het gaskomfoor heeft geplaatst. Als de kookplaat wordt gebruikt, wordt de afsluiter geopend en na gebruik wordt hij weer gesloten. Zo staat er dus doorgaans geen druk op de gasleiding in het schip. Daarnaast is het systeem zodanig beveiligd, dat indien de 12 volts voeding uitvalt de klep zich sluit. Ik neem de tip van deze lezer zeker ter harte. Mijn eerstvolgende klus aan boord is dus bij deze bekend!