Ankeren: weten wat je doet

Gepubliceerd op 22 februari 2019

Er gaat een stuk ijzer aan een lijntje overboord. Het lijntje wordt vastgezet en de schipper wacht in spanning af of het wonder zich onder water zal voltrekken. Soms lukt het en blijft de boot op zijn plaats en soms lukt het niet… Tja, je kunt het op die manier proberen, als je een mooie ankerplek hebt gevonden. Een betere manier is echter bij ankeren: weten wat je doet. De ankertechniek is daarbij net zo belangrijk als de aanschaf van een goed anker.

Door: Hans Martens

Overnachten achter het anker is goedkoop en wakker worden in de natuur zeer plezierig. Maar dan moet je er wel zeker van zijn dat de boot op zijn plaats blijft en niet op lager wal raakt, want anders doe je geen oog dicht. Gelukkig is de techniek van het ankeren in principe heel eenvoudig. Drie dingen zijn belangrijk: het anker, de lengte van de ankerketting of -lijn en de techniek van het ankeren zelf.

SOORTEN ANKERS

Een goed anker is méér dan een klomp ijzer die op een anker lijkt. En er zijn nogal wat soorten ankers, met volgens de fabrikanten steevast twee fantastische eigenschappen: onmiddellijk ingraven en een enorme houdkracht. Hoe goed een anker werkelijk is, valt niet altijd even gemakkelijk te achterhalen. Vergelijkende tests leveren geregeld totaal verschillende uitkomsten op voor dezelfde ankers. Het is vaak maar net waar de test is uitgevoerd en door wie. Een test op modderachtige bodem ergens in Amerika kan voor hetzelfde anker een heel andere uitkomst geven, dan een test op een Duits meer met zandbodem. Wat voor elk anker echter geldt, is dat je het op de juiste manier moet gebruiken;dat is net zo belangrijk als de keuze voor het soort anker dat je precies moet hebben. Een anker, hoe goed het ook is gemaakt, doet alleen zijn werk als het zich ingraaft in de bodem. Ingraven wil zeggen dat de kop, of de bladen van het anker (de vloeien) in de bodem worden getrokken.

Als de boot via de lijn en of ketting vervolgens aan het anker gaat trekken, is het de bedoeling dat het anker zich dieper wil ingraven – niet dat het uitbreekt. De grootte en de vorm van het anker moeten daarom zijn afgestemd op de boot en op de bodemgesteldheid. Een groot schip heeft een groter anker nodig dan een klein schip. De meeste ankerfabrikanten hebben tabellen, waarop u precies kunt aflezen wat voor uw boot het juiste ankergewicht is. De opgegeven waarden zijn meestal gebaseerd op de afmetingen van de boot. Dat is een ruwe benadering, gebaseerd op de kracht die met name de wind kan uitoefenen op uw schip; een paar kilogram meer kan nooit kwaad.

De gewenste vorm kiezen is iets ingewikkelder, al was het alleen maar omdat er zoveel te kiezen valt: ankers met scharnierende scherpe bladen (Danforth, FOB, Britany), ankers met een kop die om een verticale as scharniert (CQR of ploegschaaranker), ankers met een vaste kop (Delta, Rocna, Spade); ankers met gekromde vloeien onder een hoek van 90° (Bruce) en dan nog klauwankers en lichtgewicht aluminium ankers, zoals Fortress en Viking. Daarnaast bestaan er de oudere types, zoals als het poolanker, het stokanker en de dreggen of paraplu-ankers. Feitelijk zijndeze ankertypes voor jachten achterhaald – leuk als versiering voor in huis of in je tuin.

De meeste soorten ankers zijn zowel in rvs als in gegalvaniseerd staal te koop. Rvs is mooier en duurder, maar houdt niet beter. Waar het op aan komt, is dat je het juiste anker gebruikt voor de plekken waar jíj het meest ankert. Of een anker dat het goed doet op verschillende bodems.

In veen werken Bruce, Britany en Fortress ankers goed. Anker je veel op plaatsen met waterplanten, dan heb je meer aan een anker met scherpe bladen. Op een zandbodem doet eigenlijk elk anker het goed, als het zich tenminste goed ingraaft – ploegschaarankers onder de 15 kg hebben daar bijvoorbeeld moeite mee. In rotsachtige bodems graven ankers niet in, maar blijven ze in het gunstigste geval haken. Wil je een anker dat het op de meeste bodemsoorten redelijk tot goed doet, dan kun je kiezen voor een Delta(-achtig) anker, een Bruce of een Britany.

 

KETTING OF LIJN?

Ankerketting is zwaar, duur, slecht handelbaar en gevoelig voor corrosie. Als je zeker wilt ankeren, valt aan een ketting – of op z’n minst een kettingvoorloop – echter niet te ontkomen. De ketting is niet alleen voor de sterkte; ook het gewicht speelt een rol. Zo’n zware ketting hangt door en dat maakt dat hij golfbewegingen beter opvangt, zonder dat het anker zelf wordt belast.

Als je ankert op water van drie tot vier meter diep is een kettingvoorloop van ongeveer 10 meter wel voldoende. Op dieper water heb je meer ketting nodig. Voor een ankerlijn is polyamide (nylon) het meest geschikt. Door de rek vangt het schokken op. Wil je per se alleen lijn gebruiken, dan is een voorloop van ‘loodlijn’ aan te bevelen. Loodlijn bestaat uit een polyamide mantel met een kern van loodkorrels.

Tussen ketting en lijn is een wartel aan te bevelen. Door de wartel heeft de ‘twist’ van de ketting geen invloed op de houding van het anker en komt het anker gemakkelijker terug op de ankerrol.

Voor het ankeren gebruiken wij een handbediende lier. Een elektrische lier is gemakkelijker, maar ook duurder en kwetsbaarder. Belangrijk is in ieder geval dat je snel kunt vieren, door de vrijloop te gebruiken. Een anker is immers óók een veiligheidsmiddel, bijvoorbeeld als op stromend water de motor uitvalt. Je moet het daarom altijd vrij kunnen laten vallen.

Bij ankerop gaan, vaar je heel langzaam vooruit en haal je de ketting op de hand binnen, tot hij strak staat. De laatste paar meters gaan over de lier.

VOLDOENDE LIJNLENGTE

Bij alle ankers is er sprake van een hoek tussen de kop of de bladen en de steel of schacht. Deze hoek varieert van anker tot anker, maar ligt bij de scherpe ankers ergen rond de 30°. In dat geval mag de hoek tussen de ankerlijn en de bodem niet groter zijn dan die 30°. Is die hoek groter, dan zullen de bladen van het anker omhoog wijzen en graaft het anker zich niet in. Is de hoek kleiner dan die 30°, dan wijzen de bladen naar beneden en graaft het anker zich wel in. De gewenste hoek bereik je door voldoende ankerlijn te vieren: tenminste twee keer, maar liever drie keer en het liefst vier keer de waterdiepte plus de afstand tussen het kluisgat of de ankerrol en de waterspiegel.

Anker je op stromend water of met veel wind, dan moet je meer ketting of lijn laten vieren. De meeste handboeken geven wonderlijk genoeg alleen ‘drie keer de waterdiepte’ als norm en vergeten de afstand tussen het water en de plek waar de ankerketting uit, of van het schip komt. Dat kan bij een hoger motorjacht een verschil van twee meter zijn en dit verschil moet je wel in de berekening meenemen.

Door de schalmen van de ketting ieder vijf meter te merken, weet je precies hoeveel ketting er overboord gaat. Een lijn markeer je om de vijf meter met een gekleurd bandje.

PRAKTIJK

Nu de praktijk: het water is volgens de dieptemeter of kaart drie meter diep en het vrijboord van je boot is 1,5 meter. Samen is dat 4,5 meter. Neem je deze lengte keer drie of keer vier, dan kom je uit op 13,5 of 18 meter lijn of ketting. We weten nu dus hoeveel ketting of lijn we moeten laten vieren. Om er zeker van te zijn dat het anker goed ingraaft, ga je als volgt ten anker:

Je laat het anker neer. Ligt het eenmaal op de bodem, dan vaar je met je schip langzaam achteruit, terwijl je ondertussen de benodigde lijn- of kettinglengte laat vieren. Als je voldoende lengte hebt gegeven, zet je de lijn of ketting vast en stop je het schip af. Dan vaar je opnieuw achteruit – niet te voorzichtig. Als het goed is, trekt de ketting dan strak, graaft het anker dieper in en wil de boot niet meer achteruit.

Pas dan weet je zeker dat het anker vastzit. Je kunt dat controleren door te kijken of je boot ten opzicht van een vast punt op dezelfde plek blijft liggen, maar als je de procedure goed hebt uitgevoerd is dat eigenlijk niet nodig.

De volgende dag ankerop gaan is niet altijd eenvoudig; af en toe hangt de ‘halve wereld’ aan het anker. Zit het erg vast, dan haal je zoveel mogelijk ketting binnen. Vervolgens zet je de ketting vast en vaar je over het anker heen. Wij zijn op die manier altijd weer vrij gekomen.

AAN DE HAAL

Aan boord van ons schip (10,50 meter lang, 6 ton), hebben we een klauwanker van 16 kg met 20 meter 8 mm ketting en 30 meter polyamide lijn. We ankeren geregeld in Nederland, Scandinavië en voor de Engelse Oostkust. In 15 jaar tijd liet ons anker het precies één keer afweten. Op een warme dag vonden we een beschutte kom met drie meter water. Eerst snel het anker en daarna wij overboord, zonder er te veel werk van te maken. Tijdens een onweersbui met zware windstoten ging het schip ‘s nachts aan de haal. We hadden er dus tóch wat meer aandacht aan moeten besteden. We losten het op door meer ketting steken, het anker de grond in trekken, onszelf afdrogen en snel weer slapen! Ankeren: weten wat je doet.

Mogelijk interessante artikelen