Motorjacht Zephyr
WEDERGEBOORTE VAN EEN LEGENDE
Bij Younique Yachts in Makkum geven ze oude schepen een nieuw leven. Eerder transformeerde de werf een klassiek zeiljacht tot een eigentijds schip, met behoud van traditionele kenmerken. Vervolgens kreeg het motorjacht Zephyr uit 1939 een totale metamorfose. Een tastbare invulling van begrippen als hergebruik en duurzaamheid. “Voorwaarde is dat het casco er geschikt voor is”, benadrukken Egbert Wattel en Peter Melchers.
Laurens van Zijp
Zintuigen worden volop geprikkeld wanneer je de loods van Younique Yachts binnenstapt. Het ruikt er erg naar hout. Gezaagd, geschaafd, gefreesd hout. Lekkere lucht. Een andere prikkel is visueel. Een statig motorjacht loopt nadrukkelijk in het oog. Geen doorsnee schip. Geen doorsnee werf. Eigenaren Egbert en Peter zijn Younique Yachts drie jaar geleden begonnen en hebben een niche in een niche gevonden. Oude klassiekers een nieuw leven geven, naar eigentijdse maatstaven maar met behoud van de oorspronkelijke lijnen. En in nauw overleg met de eigenaar. Bij Younique Yachts spreken ze van een ‘reïncarnatie’. En ook over de ‘wedergeboorte van legendes’. Peter Melchers: “Daar moet je wel een legendarisch schip voor hebben dat zich ervoor leent.”
Bouwnummer 373
Dat laatste zit met de Zephyr wel goed. Het jacht, een ontwerp van De Voogt, werd in 1938 op stapel gezet als bouwnummer 373 bij de toenmalige scheepswerf De Vlijt in Aalsmeer (nu Koninklijke De Vries Scheepsbouw) en ging in 1939 te water. Opdrachtgever was L. Smit, directeur van L. Smits Scheeps- en werktuigbouw NV in Kinderdijk. Een man met interesse voor innovaties. Hij bestelde een snel, dubbelschroefs schip van 15 x 3,40 x 0,75 meter, met een waterverplaatsing van 8,3 ton, voorzien van twee Kermath V-8 motoren van elk 85 pk. De gewenste snelheid was 15 knopen.
De houten romp werd diagonaal karveel gebouwd, met een binnenhuid van 8 mm eikenhout. De buitenhuid was boven water van 10 mm mahoniehout en onder de waterlijn van 10 mm teak. Voor het dek en de opbouw werd mahonie gebruikt. De spanten en schotten werden gemaakt van toentertijd modern materiaal, een aluminium legering.
Het schip kreeg een hoge kajuit met grote ramen, met daarachter een open stuurstand in de kuip. De romp verloopt schitterend, van een waaier in de kop naar licht terugvallende flanken bij de kuip. Op foto’s uit die tijd is te zien hoe de eigenaar keurig in uniform gekleed ging, inclusief vlinderdas en kapteinspet. Een reling rondom ontbreekt. Opmerkelijk detail: helemaal voorop zit een klein kuipje.
In drie fasen
Niet de hele historie is bekend, maar het schip verloor in de loop der jaren zijn oorspronkelijke staat. Er werden verbouwingen gedaan en op een gegeven moment werden zelfs hekdrives geïnstalleerd.
Ook werd de romp bekleed met epoxyhars. Met het opknappen van klassieke schepen is het altijd een dilemma of je de oorspronkelijke, niet zelden monumentale staat nastreeft. Of met behoud van het klassieke karakter moderne materialen en middelen toevoegt. Terugbrengen naar de oorspronkelijke staat was niet het doel van de huidige eigenaar; hij wilde een bruikbaar schip met een historische uitstraling. Met die wens klopte hij aan bij Younique Yachts en vond in de werkwijze van Egbert en Peter precies wat hij zocht.
Egbert: “Wij doen alles in nauwe samenspraak met de eigenaar; we willen weten welk concept hij in gedachten heeft en dragen onze ontwerp- en stylingideeën aan. We ‘groeien’ als het ware met de klant in het project. Als er overeenstemming is, gaan we aan de slag. We knippen het werk op in drie fasen: terug naar het casco (leeghalen, strippen en restauratie waar nodig); 3D-laserscannen, tekenwerk op basis van onze designdetails. Interieurbouw vanuit CNC-freespakketten en in het werk te bepalen details.”
‘WAAR VERBETERING MOGELIJK IS, MOET JE DIE AANBRENGEN’
Peter: “We gaan nooit rigoureus slopen, we bekijken eerst wat het is geweest, want het is zonde om andermans werk af te breken. De bouwers van weleer hebben over alle details nagedacht. Dat doen wij ook, maar dan met nieuwe middelen.”
Egbert: “We zijn het beste in het bepalen van de styling als we het ook zelf maken. Je begint met een plan, een ontwerp en hoe verder je het uitwerkt, hoe meer je in details terecht komt.”
Op het oog
Alhoewel er tekeningen zijn, doen Egbert en Peter veel op het oog. Met touwtjes, latten en mallen maken ze het lijnenspel inzichtelijk. En dat is ook handig om de eigenaar duidelijk te maken hoe iets eruit gaat zien. Egbert: “Je krijgt er meer gevoel bij en zo ontstaan ook mooie ideeën. Zoiets geeft vertrouwen.”
Een voorbeeld van deze aanpak is de raampartij in de spiegel, vlak boven het nieuw aangebrachte zwemplateau. Beide horen oorspronkelijk niet op het schip, maar passen wonderwel in de stijl en zijn functioneel. Achter in de kuip was een berging. Door het machinekamerschot naar voren te verplaatsen is een grotere ruimte ontstaan die als achteronder met kooien dienst kan doen. Daarom was een raam met lichtinval en uitzicht wenselijk. Egbert: “We zijn geruime tijd bezig geweest om de juiste vorm te bepalen, die past bij het schip. Het moet er logisch uitzien.”
Fraaie details
“En kijk hier”, zegt Peter, wijzend op een massief houten potdeksel in de kuip, “hiervan dook de lijn te snel naar beneden. Daarom hebben we er een vloeiender verloop aan gegeven. De buiging in het massieve hout hebben we met behulp van stoom verkregen. Anders hadden we moeten lamineren en dat deed men vroeger ook niet, dus dat hebben we vermeden. In die details zoeken we het authentieke op.”
Een ander fraai detail is een houten lijst rond de opbouw. Daarin is een uitsparing gefreesd, waardoor deze lijst tevens dienst doet als handgreep.
De opbouw zelf hebben de Younique-mannen ook aangepakt en meer in verhouding gebracht. Door de jaren heen was de opbouw een paar keer verbouwd en groter gemaakt. Er bleek een verschil van wel 4 centimeter in symmetrie te zijn. Opvallend is de aangebrachte garage voor het schuifluik. Die is verre van origineel. “Dat klopt”, zegt Peter, “maar het is wel een verbetering en waar dat mogelijk is, moet je die aanbrengen.”
Verlijmd glas is een andere verbetering die is toegepast. Er zijn nieuwe modellen voor de kozijnen gemaakt, evenals een freesmal waarmee de exacte vorm uit de opbouw werd gezaagd. Uiterst secuur werk.
Klassiek en nieuw
In de voorpiek komt de eigenaarshut, voorzien van een tweepersoonsbed en veel bergruimte. Erachter zit aan bakboord de natte cel en aan stuurboord een langskeuken. De binnenstuurstand komt aan bakboord, in lijn met de buitenbesturing naast de kajuitingang. De langsbanken in de salon zijn te verstellen, zodat ze als slaapplaats dienst kunnen doen. Onder de kajuitvloer, in de hartlijn van het schip, liggen tanks. Tegen de achterwand komen kasten en de koelkast. Het achteronder krijgt zoals gemeld kooien. De klep met gaas kan als een camperdak worden opengezet. Onder de kuip is een grote machinekamer. Twee Yanmar diesels staan klaar om te worden geïnstalleerd.
Nadat binnen alles tot casco was gestript, begonnen de bouwers met de intimmering. Tegen de romp is wegering aangebracht, dat een heel eigen uitstraling geeft. De open structuur heeft iets ruimtelijks en je kunt de oude romp er doorheen zien. Modern element is een rand van Corian rondom op grijphoogte die als handgreep dienst gaat doen. Ook in de keukenvloer is Corian gebruikt als naadstuk, want: vorm- en watervast. Het is die mengeling van klassiek en nieuw die de Zephyr een heel bijzondere gedaante zal geven.
Het is een arbeidsintensief project. “Dat is ook wel onze uitdaging”, beseft Egbert, “oppassen dat we niet te ver in details gaan omdat we het zo leuk vinden.” Met zoveel vakmatige passie is het duidelijk dat de Zephyr in 2019 weer als een parel op het water verschijnt.
