KNRM als levensstijl

Niemand zit te wachten op pech of een medische noodsituatie tijdens het varen. Gelukkig staan de vrijwilligers van de KNRM 24 uur per dag, zeven dagen per week paraat om hulp te bieden. De 45 stations langs de Nederlandse kustwateren kregen het afgelopen jaar meer dan 2.000 meldingen binnen. In het overgrote deel waren er problemen met de motor. KNRM’er Ron Gerritsen van station Marken weet daar alles van.

Lilian Verdoorn

Zodra zonnig weer met een stevig windje voorspeld wordt, zet Ron Gerritsen zijn fiets alvast buiten. “Dan is het druk op het water, dus reddingsbootweer”, vertelt de Markenaar. Op zo’n dag krijgt het plaatselijke KNRM-station zeker drie meldingen binnen. Als de pieper gaat, springt vrijwilliger Ron op de fiets, want dat is veruit de snelste manier om via de smalle, pittoreske straten van zijn woonplaats het water te bereiken. Afgelopen jaar rukten de KNRM’ers van station Marken al meer dan 110 keer uit om hulp op het water te verlenen. Daarmee is het een van de vijf drukste reddingsstations in Nederland. Een van die meldingen kwam op 19 mei van dit jaar: een prio 2, een boot met motorproblemen. Niet veel later stapte Ron aan boord van de Kent 31 van Alexander en Eveline Santman uit Workum. Na een paar flinke bonken was de motor ermee opgehouden. De boot lag nu voor anker, een eindje voor de kust van Marken. Ron, die in het dagelijks leven als automonteur werkt, wierp één blik op de brandstoffilters en zag direct wat er aan mankeerde: vervuilde filters veroorzaakt door viezigheid in de brandstoftank. De filters moesten natuurlijk vervangen worden, maar nog ingrijpender: de tank moest gereinigd worden. Een flinke en vooral tijdrovende klus, die niet ter plekke uitgevoerd kon worden. Dat was een onaangename maar noodzakelijke mededeling voor het Workumse stel dat een strakke planning had om op tijd in Engeland te zijn met hun boot, realiseerde Ron zich. “Maar als ze hun tocht zouden vervolgen, zouden ze binnen een uur weer stil liggen.” Een paar collega’s sleepten de Kent ‘Igor’ naar Volendam, waar een gespecialiseerd bedrijf uitkomst moest bieden.

Motor- en stuurproblemen

Het overgrote deel van de meldingen bij de KNRM betreft motor- en stuurproblemen. “Wel tachtig procent”, licht Ron toe. “Ook veelvoorkomende meldingen: schepen die aan de grond raken. We trekken die niet alleen los, maar checken ook of onder de luiken alles in orde lijkt en het verantwoord is om verder te varen.”
Emotioneel ingrijpender zijn uiteraard de medische noodgevallen op het water. Ron is sinds vier jaar actief bij de KNRM en kan er helaas al volop over mee praten. Een frontale aanvaring tussen twee beroepsschepen met een ravage en bloederige taferelen tot gevolg. Een zoekactie naar een vermiste zwemmer die spijtig genoeg verdronken bleek te zijn. Een vrouw die een hersenbloeding aan boord kreeg. Haar man vergezelde haar op de reddingsboot richting ziekenhuis, terwijl Ron het jacht van het echtpaar naar de wal voer. “Ja, dat doet je wel wat”, zegt de Markenaar. “Een enkele keer horen we hoe het is afgelopen, maar meestal niet. Maar we praten altijd na met het team. We bespreken wat we meegemaakt hebben, wat anders of beter kon.” Op die manier verwerken de hulpverleners de gebeurtenissen op het water, voordat ze terugkeren naar hun huizen op het voormalige eiland in het Markermeer.

Van melding tot uitvaren

De KNRM streeft ernaar binnen tien minuten na alarmering vrijwilligers en reddingsboten ingezet te hebben. “Voor het ene station is dat natuurlijk beter haalbaar dan voor het andere”, licht KNRM-communicatieadviseur Janneke Stokroos toe, die ook aangeschoven is. “Neem een station als Neeltje Jans, daar is het vrij lastig omdat de afstanden groter zijn. Maar hier in Marken lukt het eigenlijk altijd wel.”
Ron licht kort toe hoe de procedure werkt, van melding tot uitvaren. “Zodra de pieper gaat, komen we zo snel mogelijk naar het station. Degene die eerst aankomt, opent het gebouw, pakt de tas met de portofoon en de sleutel van de boot en start alvast de motor van de boot. Vervolgens ren je terug naar het station om het pak aan te trekken.” Die pakken zijn compleet op maat gemaakt, van schoenen tot manchetten, voor optimaal comfort en veiligheid. “Dan belt de schipper met de Kustwacht voor meer informatie en trekken we een plan.” Soms betekent dat uitvaren met twee boten noodzakelijk is en wordt ook rib ‘Hendrik Jacob uit het boothuis gevaren

Steun thuisfront

De term ‘vrijwilliger bij de KNRM’ doet eigenlijk geen recht aan de daadkracht en inzet van de hulpverleners op het water. Beter is het wellicht om te spreken van KNRM’ers, want het werken voor de Reddingsmaatschappij is een levensstijl, waarbij veel vrijwilligers ieder vrij momentje zichzelf als ‘beschikbaar’ aanmelden via de gezamenlijke app. “Dat kan alleen als de thuissituatie dat toelaat”, zegt Ron. In zijn geval doelt hij daarmee op zijn echtgenote, die nooit loopt te morren als hij in het holst van de nacht of tijdens een feestje aftaait om uit te rukken bij een melding en zij alleen met de kleine achterblijft. En mocht zijn vrouw niet in de buurt zijn, dan springen opa en oma die om de hoek wonen in als oppas, zodat Ron toch in actie kan komen.
Dat hij ooit KNRM’er zou worden had Ron een paar jaar geleden niet kunnen bedenken. Als geboren Markenaar speelde het water natuurlijk altijd een grote rol in zijn leven. In zijn jonge jaren trotseerde hij de golven op het Markermeer met zijn surfplank. Hij kende het markante gebouw van de KNRM aan de Havenbuurt van zijn woonplaats, dat afwijkt van de andere stations doordat het uiterlijk moest aansluiten bij herkenbare bouwstijl van Marken. Hij had echter geen flauw idee welke wereld achter de muren van het station schuil ging. “Je hoorde natuurlijk wel de extreme verhalen, maar ik had er bijvoorbeeld geen idee van dat de KNRM zo vaak uitrukt.”
Een vriend van Ron werkte al 25 jaar voor de KNRM en vertelde wel eens over zijn avonturen. Die verhalen maakten de automonteur nieuwsgierig en een half jaar nadat hij een balletje had opgegooid – “Mochten jullie ooit een technische man zoeken…” – zat hij om tafel voor een kennismakingsgesprek. De vrijwilliger die het technisch onderhoud aan de boten verzorgde was overleden, er werd een opvolger gezocht. Het eerste jaar daaropvolgend bekeek Ron of het KNRM-werk iets voor hem zou zijn en vice versa. “Het is een hechte groep van zo’n dertig man, je moet daar wel in passen.”

Training

Gelukkig klikte het goed tussen Ron en het team. Nadat hij voor het eerst mee het water op was geweest tijdens een reddingsactie, besloot hij dat hij niet alleen de technische man wilde worden, maar ook opstapper. Ook daarvoor kreeg hij groen licht en hij mocht starten met de tweejarige training, die iedere KNRM’er doorloopt. Dat opleidingstraject bestaat uit diverse opleidingen en cursussen, afhankelijk van de functie aan boord, waaronder het vaarbewijs, theoretische kustnavigatie, motoren, hydrauliek, marifoon/GMDSS, bridge resource management (BRM), On scene coördinator, radar, EHBO, reanimatie en brandbestrijding.
Het traject wordt afgesloten met een trainingsweek in het Stonehaven, aan de oostkust van Schotland. “Een memorabele week voor iedere KNRM’er”, zegt Janneke. “Uit alle windstreken komen reddingswerkers samen om hun opleiding af te sluiten. Jaren later hebben ze het er vaak nog over. In Schotland worden vriendschappen voor het leven gesloten.” Ook voor Ron werd het een fantastische week vol avontuur en uitdagende opdrachten, zoals uit een in het water gecrashte, gekantelde helikopter klimmen. Uiteraard werden ook de nodige reddingsacties getraind. “Het weer was slecht, er stonden hoge golven op de Noordzee”, herinnert hij zich. “We moesten een drenkeling van een rots zien op te pikken.” Gewend aan het relatief rustige water van het Markermeer was deze opdracht, net als de helikopteroefening, behoorlijk extreem voor hem, geeft Ron aan. Maar samen met zijn ploeg slaagde hij erin de schipbreukeling, uiteraard een dummy, ongeschonden aan boord te krijgen. Het afronden van de opleiding betekent overigens niet het einde van het leren voor KNRM’ers; om hun vaardigheden op peil te houden oefenen de vrijwilligers twee keer per maand.
Ron kan zich geen leven meer zonder de KNRM voorstellen. “Het is een mooie combinatie, sleutelen aan boten en het opstappen”, zegt hij. “De pieper kan ieder moment gaan. Je weet niet welke situatie je gaat krijgen. Bovendien kan iedere situatie zomaar omslaan. Elke melding is een avontuur.”

Meer weten over de KNRM of aanmelden als donateur? www.knrm.nl